'Kabinet wist van SS-lidmaatschap Bernhard'

Den Haag, 23 jan. Het Nederlandse kabinet wist al tijdens de Tweede Wereldoorlog dat prins Bernhard lid was geweest van de SS. Dat blijkt uit onderzoek van NRC Handelsblad in het Nationaal Archief in Den Haag.

Prins Bernhard heeft zelf lang geheimzinnig gedaan over zijn lidmaatschap van organisaties als de Duitse nazi-partij NSDAP en de paramilitaire SS. In een interview met de Volkskrant dat na zijn dood in 2004 verscheen, gaf hij het SS- lidmaatschap voor het eerst volmondig toe. Dat hij lid was van de NSDAP heeft hij tot het laatst bestreden.

In de Amerikaanse pers doken vanaf 1941 geruchten op over een mogelijk SS-lidmaatschap van Bernhard. Tot nu toe was niet bekend of de Nederlandse regering wist of deze berichten een grond van waarheid hadden.

Openbaar

Het Nationaal Archief maakte begin dit jaar honderden meters archief openbaar, met daarin ook een groot aantal stukken over de geschiedenis van het Koninklijk Huis. In één van de vrijgegeven mappen zit een codetelegram uit september 1944 van Alexander Loudon, Nederlands ambassadeur in de VS. Hij vraagt aan Buitenlandse Zaken hoe de krantenberichten over Bernhards SS-lidmaatschap weersproken moeten worden.

Een dag later antwoordt minister van Buitenlandse Zaken Eelco van Kleffens, ook per gecodeerd telegram: „Ik maak hieruit op dat U wellicht niet bekend is dat de betrokkene inderdaad korten tijd lid is geweest van een S.S. hulpdienst, waaraan hij, wellicht om erger te voorkomen, toen niet kon ontkomen.”

Vroegste bewijs

Volgens NIOD-historicus Gerard Aalders, die vorig jaar een boek publiceerde over diverse affaires waarbij Bernhard betrokken was, is dit telegram van Van Kleffens het vroegste bewijs dat het Nederlandse kabinet al tijdens de Tweede Wereldoorlog wist dat Bernhard lid was geweest van de SS.

Of koningin Wilhelmina en prinses Juliana ook op de hoogte waren, valt te betwijfelen. In het boek Wilhelmina, sterker door strijd uit 2002 schrijft historicus Cees Fasseur over Bernhards lidmaatschap van nationaal-socialistische organisaties dat „Wilhelmina waarschijnlijk pas na de Tweede Wereldoorlog door toedoen van uit Amerika afkomstige informatie aan die wetenschap is gekomen.”

Bruine jas

Fasseur schrijft dat er voor het huwelijk tussen Bernhard en Juliana een antecendentenonderzoek is uitgevoerd. De mensen die daarvoor werden ondervraagd wijdden volgens Fasseur „geen woord” aan Bernhards politieke gezindheid: „niemand (...) opperde dat hij ‘in een bruine jas’ had gelopen”. Ook niet de Duitse familieleden van Wilhelmina.

Fasseur concludeert: „Waarschijnlijk viel hun de kleur van die jas niet zo op, omdat de meesten daar zelf in liepen.” Fasseur zegt nu desgevraagd dat het mogelijk is dat Bernhard zijn verleden heeft opgebiecht aan Van Kleffens, naar aanleiding van berichten in de Amerikaanse pers. „Bernhard had een goede band met van Kleffens en kwam in Londen geregeld bij hem over de vloer.”

Voor Fasseur staat vast dat Wilhelmina en Juliana pas na de oorlog van Bernhards SS-lidmaatschap hoorden. Dat zou betekenen dat Van Kleffens en de andere ministers die van het nieuws op de hoogte waren, de waarheid voor de koningin verborgen hebben gehouden tot na 1945.

Bron